De warmtepomp: schaars goed, maar nuttige investering

Als je je huis gaat verduurzamen, zal het je niet zijn ontgaan: de warmtepomp-hype die sinds afgelopen najaar een waar fenomeen is geworden. Maar de warmtepomp is vrijwel overal ‘uitverkocht’ en levertijden lopen op. Waar komt dit tekort vandaan? En heeft het eigenlijk nog wel zin om achteraan in het rijtje voor een warmtepomp aan te sluiten? In dit artikel maken we je van A tot Z wegwijs in de wereld van de warmtepompen.

Waar blijft mijn warmtepomp?

Het grote tekort aan warmtepompen is eigenlijk een samenloop van meerdere omstandigheden. Hieronder een rijtje van de belangrijkste oorzaken:

1. Grote vraag naar warmtepompen sinds najaar 2021

‘En waar komt die grote behoefte dan ineens vandaan?’, hoor ik je vragen.

Groter klimaatbesef

Mensen hebben een groter klimaatbesef. Met de overstromingen in Limburg werden we geconfronteerd met de grootschalige gevolgen van klimaatverandering op onze directe leefomgeving. We kunnen niet langer wachten en willen ook zelf iets doen. En wat is een voor de hand liggende optie bij het verduurzamen van je eigen woning? Precies ja: een warmtepomp.

Hoge gasprijs

Met de steeds stijgende gasprijzen wordt het menig Nederlander heet onder de voeten. En bij hogere prijzen zoekt men naar alternatieven. Zo ook voor de cv-ketel die op aardgas draait. In zulke gevallen is de warmtepomp een aantrekkelijk alternatief.

Oorlog in Oekraïne

Sinds Rusland in februari dit jaar Oekraïne binnenviel, staan de verhoudingen op scherp. In Oekraïne worden de directe, verschrikkelijke gevolgen ervaren. In Nederland merken we de neveneffecten van dit conflict. De aardgasprijzen schoten nog verder omhoog. Maar bovenal merken we onze afhankelijkheid van Rusland en willen we hier graag van af. 15% van ons aardgas is namelijk afkomstig uit Rusland. De warmtepomp is nu een aantrekkelijk alternatief voor de op aardgas draaiende cv-ketel geworden. Maar om die nieuwe warmtepompen te produceren zijn allerlei grondstoffen nodig. Veel belangrijke grondstoffen zijn afkomstig uit Oekraïne, zoals kobalt, koper, nikkel en titaan. Die grondstoffen zijn nu zeer moeilijk te verkrijgen.

2. Gebrek aan computerchips

Het tekort aan computerchips speelt al een aantal jaar. In de warmtepomp zijn deze chips de halfgeleiders. Maar wat zijn dan de oorzaken van het tekort aan computerchips?

Stijging van de vraag

Onze elektrische apparaten worden steeds slimmer. Zo kunnen ze nu onderling communiceren en staan onze elektrische apparaten steeds vaker in verbinding met het internet. Om dit te kunnen verwezenlijken, zijn slimme computerchips en sensoren nodig. De daaruit voorgekomen explosie in de vraag naar computerchips kunnen producenten maar moeilijk bijbenen.

Coronapandemie

Sinds de coronapandemie is thuiswerken een steeds normaler begrip geworden. En dat gebeurt grotendeels online. Daarvoor zijn meer datacenters nodig die het grote dataverkeer in goede banen kunnen leiden. En voor al die datacenters, je raadt het al: zijn ook weer computerchips nodig.

3. Schaarste aan technische vakmensen

Zodra je wel een warmtepomp bemachtigd hebt, heb je natuurlijk ook een goede technicus nodig om deze veilig voor je te installeren. Helaas zijn ook goede technici vrij schaars. En vaak is ook nog een aanvullende opleiding nodig om een warmtepomp te mogen installeren.

Hoe werkt een warmtepomp?

De warmtepomp werkt op elektriciteit en is daarom energie-efficiënt. Ook je koelkast is eigenlijk een warmtepomp, maar werkt net andersom. Die onttrekt namelijk warmte uit de binnenkant van de koelkast en voert deze warmte aan de achterkant naar buiten af. De warmtepomp onttrekt warmte uit de buitenlucht en geleidt deze naar het verwarmingssysteem van je huis.

Als je een warmtepomp gaat installeren is het belangrijk dat je huis goed geïsoleerd is. Dan werkt de warmtepomp namelijk optimaal en het energiezuinigst.

Welke soorten warmtepompen zijn er?

Je kunt warmtepompen indelen in hybride en volledig elektrische warmtepompen. Een hybride warmtepomp kun je combineren met je cv-ketel in één installatie. Volledig elektrische warmtepompen draaien zonder een cv-ketel en zijn dus duurzamer, aangezien ze nog meer aardgas besparen.

Er zijn 4 soorten warmtepompen. Niet elk type heeft zowel een hybride en volledig elektrische optie. Zo hangt het af van jouw situatie welke warmtepomp voor jou het meest aantrekkelijk is.

Lucht/water-warmtepomp

• Hybride en volledig elektrische optie
• Bepaalde types kunnen behalve verwarmen ook ventileren
• Woning moet zeer goed geïsoleerd zijn

Met de ventilator van de buitenunit wordt buitenlucht aangezogen. Vervolgens belandt deze lucht in de warmtewisselaar (verdamper) die gevuld is met koelmiddel. Het koelmiddel verdampt door de warmte die wordt toegevoerd uit de buitenlucht. De damp die hierbij vrijkomt wordt door de compressor samengedrukt. Tijdens dit proces komt energie vrij. Deze energie wordt in de vorm van warmte via een tweede warmtewisselaar in de binnenunit overgedragen aan het water van jouw verwarmingsinstallatie.

Lucht/lucht-warmtepomp

• Moet meestal hybride, vanwege laag rendement bij koud weer
• Kan ook ventileren
• Is niet te combineren met radiatoren of vloerverwarming
• Mechanisch ventilatiesysteem nodig (vaak aanwezig bij woningen gebouwd tussen 1976 en 2000)
• Aantrekkelijk alternatief voor ventilatiebox op wisselstroom

De lucht/lucht-warmtepomp werkt in principe hetzelfde als de lucht/water-warmtepomp. Het verschil is dat de lucht/lucht-warmtepomp de gewonnen energie doorgeeft in de vorm van lucht aan het ventilatiesysteem. Daarnaast is er bij dit type warmtepomp geen sprake van een buitenunit, maar is er alleen een binnenunit. Dit model is dus alleen geschikt als je woning over een mechanisch ventilatiesysteem beschikt. Let op: dit type warmtepomp valt niet onder de Investeringssubsidie Duurzame energie en Energiebesparing (ISDE).

Water/water-warmtepomp

• Kan alleen volledig elektrisch
• Woning moet zeer goed geïsoleerd zijn
• Beter rendement dan lucht/water-warmtepomp
• Aanschaf is duur (min. €10.000)
• Moet ook koelen

De water/water-warmtepomp heeft grondwater als warmtebron. Voor installatie worden er 2 putten geboord. Uit de eerste pomp wordt warmte omhoog gehaald. In de tweede put wordt het afgekoelde water afgevoerd. Bij deze warmtepomp moet je in de zomer koelen met behulp van de installatie, zodat de warmtebalans van de bron weer wordt hersteld. De pomp voert ’s zomers dan warm water af in plaats van koud water.

Dit soort warmtepompen wordt vooral gebruikt voor een bedrijfspand of groep woningen. Boren naar water is namelijk duur en je hebt er een vergunning voor nodig.

Bodem/water-warmtepomp

• Kan alleen volledig elektrisch
• Woning moet zeer goed geïsoleerd zijn
• Beter rendement dan lucht/water-warmtepomp
• Aanschaf is duur (min. €10.000)
• Kan ook koelen

De bodem/water-warmtepomp voert warmte uit de bodem omhoog via buizen die gevuld zijn met een vloeistof. Via een warmtewisselaar wordt de warmte opgenomen door de vloeistof afgegeven aan jouw verwarmingsinstallatie.

De aanschaf van dit type warmtepomp is duur, maar de bodem/water-warmtepomp geeft wel het beste rendement. De woning kan ook energiezuinig koelen met deze installatie.

Wat kost een warmtepomp?

Wat moet zo’n warmtepomp kosten? Hoeveel je warmtepomp kost hangt af van het type warmtepomp.

Onderstaande rekenvoorbeelden zijn afkomstig van Milieu Centraal, tenzij anders vermeld. Er wordt uitgegaan van een energieprijs over de langere termijn van €1/m3 gas en €0,22/kWh stroom. De huidige energieprijzen bedragen echter €1,74/m3 gas en €0,40/kWh stroom (CBS gemiddelde nieuwe energiecontracten, januari 2022). De besparingsbedragen zijn dus vermeld als een minimum, aangezien de besparing op de korte termijn (uitgaande van de energieprijzen in 2022) groter is.

Lucht/water-warmtepomp

Hybride lucht/water-warmtepomp

• Vermogen: 5 kW
• Aanschafkosten: €5.000 (zonder nieuwe cv-ketel)
• Subsidie: €2.250 tot €2.700
• Energiekosten per jaar: €1.100
• Je bespaart (min.): €350 per jaar

Volledig elektrische lucht/water-warmtepomp

• Vermogen: 3 tot 12 kW
• Aanschafkosten: €6.500 tot €14.000
• Subsidie: €1.950 tot €3.750
• Energiekosten per jaar: €600
• Je bespaart (min.): €660 per jaar

Lucht/lucht-warmtepomp (hybride)

• Vermogen: 1 tot 2 kW
• Aanschafkosten: €3.300 tot €4.700 (zonder nieuwe cv-ketel)
• Subsidie: €1.650 tot €2.250
• Energiekosten per jaar: €1.100
• Je bespaart (min.): €400 per jaar

Water/water-warmtepomp (volledig elektrisch)

• Vermogen: 4 tot 16 kW
• Aanschafkosten: €15.000 tot €20.000 (bron: Zonnepanelen-weetjes)
• Subsidie: €3.750 tot €5.100
• Energiekosten per jaar: €450
• Je bespaart (min.): €810

Bodem/water-warmtepomp (volledig elektrisch)

• Vermogen: 4 tot 15 kW
• Aanschafkosten: €15.000 tot €25.000 (bron: Vattenfall)
• Subsidie: €3.750 tot €5.100
• Energiekosten per jaar: €450
• Je bespaart (min.): €810

Subsidie aanvragen

Wil je nou één van bovenstaande warmtepompen aanschaffen? Dan kun je kijken of je in aanmerking komt voor een subsidie en berekenen hoeveel dit bedraagt op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

Advies nodig?

Overweeg je de aanschaf van een warmtepomp voor jouw woning? Dan is het verstandig om eerst een nulmeting te laten uitvoeren in combinatie met het aanvragen van een energielabel. Kies uit onze 250 aangesloten adviseurs de adviseur die het beste bij jou past, makkelijk en snel via Woninglabel.nl.