Bodemwarmte: de nieuwe toekomst?

Je hebt er vast al eens van gehoord: woningen of kassen tomaten verwarmen met behulp van bodemwarmte. Maar wat is bodemwarmte precies? Wat zijn de kansen, mogelijkheden en obstakels? En hoe kun je voor je eigen woning gebruik maken van bodemwarmte? In dit artikel beantwoorden we de komende weken al je brandende vragen.

Wat is bodemwarmte?

Warmte onttrokken uit bodemwater is een vorm van duurzame energie. Bodemwarmte kan gebruikt worden om zowel kassen als woningen te verwarmen. Met name nieuwbouwhuizen zijn interessant voor het aanleggen van een bodemwarmtenetwerk. Tot 500 meter diep wordt de warmte gewonnen uit de grond ‘bodemwarmte’ genoemd. Ga je dieper boren? Dan spreken we van geothermie of aardwarmte.

Maar hoe werkt bodemwarmte nou eigenlijk? Bodemwater wordt verwarmd door de zon. Doordat zonnestralen op de grondbodem schijnen, verwarmt ook het bodemwater. Dit proces gebeurt met name in de zomer, wanneer de zonnestralen het krachtigst zijn. De zonnewarmte kan wel tot enkele honderden meters diep in de aardkorst reiken. Zowel het warme water in de bodem en de warme bodem zelf worden bodemwarmte genoemd.

Bodemwarmte kun je uit de grond onttrekken met behulp van ‘bodemwarmtewisselaars’. Zo’n wisselaar is een gesloten systeem van buizen dat tot wel 100 meter diep in de grond kan gaan. Door die buizen kun je vervolgens een (antivries)vloeistof pompen. De vloeistof neemt de warmte uit de bodem over en stroomt vervolgens weer terug naar het oppervlak. Boven de grond neemt het systeem vervolgens de warmte van de vloeistof over. Deze warmte kan vervolgens weer aan nieuwbouwhuizen, industrie of kassen worden doorgegeven.

Wat zijn de voordelen van bodemwarmte?

Bodemwarmte heeft als voordeel dat het een duurzame energiebron is. De warmte is namelijk CO2-vrij en daarom een alternatief voor fossiele brandstoffen die wel CO2 uitstoten. Bodemwarmte draagt daarom niet bij aan de klimaatverandering.

Een ander voordeel van bodemwarmte is het feit dat bodemwarmte-bronnen, bij de juiste toepassing, nooit opraken. Een juiste toepassing van bodemwarmte houdt in dat de warmte in de winter gebruikt wordt om bijvoorbeeld kassen en bedrijfspanden te verwarmen, terwijl ‘s zomers het teveel aan warmte wordt teruggevoerd door de grond. In de zomer wordt dan het koelere bodemwater omhoog gepompt. Het water warmt boven de grond na koeling van bijvoorbeeld grote kantoorpanden weer op en wordt vervolgens teruggepompt in de bodem. In de bodem wordt vervolgens de warmte behouden, zodat het ‘s winters weer gebruikt kan worden om boven de grond te verwarmen. Het bodemwater kun je dus zien als een groot ‘opslagvat’ van warmte.

Wat zijn de nadelen van bodemwarmte?

Een nadeel van bodemwarmte is dat het een relatief hoge investering vereist. Zo ben je voor een bodem/water-warmtepomp minimaal €20.000 euro kwijt. Bodemwarmte is daarom met name geschikt voor verwarming voor de industrie, gezien een grote investering voor deze sector niet per definitie een struikelpunt is zolang het voldoende rendement oplevert. Dat wil zeggen: de investering in bodemwarmte verdient zich binnen een relatief korte tijd goed terug.

Een ander nadeel van bodemwarmte is dat niet elke bodemsoort geschikt is. Daarnaast is bij de aanleg van een bodem/water-warmtepomp voldoende ruimte nodig voor de bodembron. Ook de isolatie van het te verwarmen object speelt een cruciale rol bij het verwarmen met bodemwarmte, om zoveel mogelijk warmteverlies tegen te gaan.

Hoe kan ik bodemwarmte op mijn eigen woning toepassen?

Wil je met jouw woning van het aardgas af? Dan is de bodem/water-warmtepomp eventueel een optie. Er zijn verschillende soorten warmtepompen, alles daarover lees je hier. Een bodem/water-warmtepomp vereist een relatief grote investering, maar levert je vervolgens ook meer rendement op ten opzichte van bijvoorbeeld een lucht/water-warmtepomp.

Hoe werkt een bodem/water-warmtepomp?

Een bodem/water-warmtepomp wordt ook wel een water/water-warmtepomp gebruikt omdat de bodem als warmtebron wordt gebruikt. Voor jouw woning kun je de grond in je tuin gebruiken als warmtebron. Wil je een bodem/water-warmtepomp aanleggen? Dan worden er buizen van ongeveer 100 meter lang in de bodem geboord. Door deze buizen wordt, net als bij het verwarmen van kassen (zoals hierboven omschreven), een vloeistof gepompt. Deze vloeistof neemt de warmte uit de bodem op en stroomt weer terug naar het verwarmingssysteem van jouw woning.

Krijg ik subsidie voor een bodem/water-warmtepomp?

De installatie van een bodem/water-warmtepomp is wel een flinke investering, namelijk minimaal €10.000. Gelukkig kun je na de installatie van de warmtepomp in je woning subsidie aanvragen. Voor een bodem/water-warmtepomp ontvang je een aantrekkelijk bedrag dat varieert van €3.750 tot €5.100. De precieze bepaling van het bedrag hangt af van het vermogen van de warmtepomp (variërend van 4 tot 16 kWh) en het energielabel. Weet je het type warmtepomp dat je hebt laten installeren? Dan kun je in de ISDE apparatenlijst warmtepompen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland nakijken op hoeveel subsidie je precies recht hebt. Als je de installatie van een warmtepomp combineert met het aanbrengen van isolatie is het aantrekkelijk om de subsidie op deze twee maatregelen te combineren. Je moet dan wel beide maatregelen binnen een jaar tijd van elkaar getroffen hebben.

Er zijn wel een aantal voorwaarden verbonden aan het ontvangen van een subsidie voor een warmtepomp. Zo moet je zelf eigenaar zijn van de koopwoning en dit moet ook je hoofdverblijf zijn. Ook moet de warmtepomp nieuw en niet tweedehands zijn. Daarnaast kun je tot maximaal 12 maanden na de installatie van de warmtepomp een subsidie aanvragen. Alle voorwaarden vind je op de Rijskdienst voor Ondernemend Nederland, bij de apparatenlijst voor warmtepompen.

Is mijn woning geschikt voor een bodem/water-warmtepomp?

Wil je nou weten of jouw woning geschikt is voor een bodem/water-warmtepomp? Laat dan een nulmeting uitvoeren en vraag een energielabel aan bij één van de bij Woninglabel.nl aangesloten adviseurs. Zij kunnen je woning voor verduurzaming beoordelen en op basis daarvan kijken of jouw woning geschikt is voor een bodem/water-warmtepomp of dat je eventueel nog extra isolatiemaatregelen moet treffen.